top of page

O regionie kilka słów

Województwo warmińsko-mazurskie ma obszar ponad 24 tys. km2 ( czwarte pod względem obszaru w Polsce), dzieli się na 21 powiatów(w tym grodzkie: Olsztyn, Elbląg), ma 49 miast. Populacja regionu wynosi 1,4 mln mk. (60 osób/km2). Gospodarka nosi charakter rolniczo-przemysłowy, ważną rolę odgrywa turystyka. Jeziora zajmują ok. 5 % powierzchni regionu, ponad 1/3 powierzchni wszystkich jezior w Polsce zgrupowana jest na Warmii i Mazurach. Niemal 30% powierzchni regionu pokrywają lasy, w tym trzy puszcze(Piska, Borecka, Romincka). Drzewostan lasów jest w 80% iglasty, głównie sosnowy.

Krajobraz województwa ukształtowany został w czasie ostatniego zlodowacenia. Jest więc z punktu widzenia geologii krajobrazem młodym. Granice województwa obejmują w całości  Pojezierze Mazurskie, południową część Niziny Staropruskiej, wschodnią część Pojezierza Wschodniopomorskiego  oraz niewielkie fragmenty innych regionów geograficznych.

Województwo charakteryzuje się ostrym klimatem, choć zachodnia część regionu odczuwa łagodzące wpływy morza. W środku zimy średnie temperatury wahają się od –2,5 na zachodzie do –4,8 na wschodzie regionu. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec z temperaturą ok. 17,7  na całym terenie regionu.

Pierwotnymi mieszkańcami ziem byli Prusowie należący do tej samej grupy językowej, co dzisiejsi Litwini i Łotysze. Nie stworzyli oni nigdy własnego państwa. Znikli w II poł.  XVII w.  Polska starała się schrystianizować Prusów. Misje podjął św. Wojciech (997) zamordowany w okolicy Elbląga. Niepowodzeniem skończyła się tez misja niemieckiego duchownego Brunona z Kwerfurtu. Zginął w okolicy Giżycka w 1009 roku. Przełomowa data w dziejach ziem był rok 1226, kiedy Konrad Mazowiecki wezwał na pomoc w walce z Prusami Zakon Krzyżacki. W ciągu 50 lat Krzyżacy ujarzmili plemiona pruskie i zaczęli budowę sprawnie zorganizowanego państwa. Do połowy XIV w. Zakon założył na podbitych terenach około 1400 wsi i 93 miasta. W południowej części państwa dominowało osadnictwo z Mazowsza. Biedna szlachta, wolni kmiecie i zbiegowi – chłopi pańszczyźniani przybywali zachęceni warunkami ekonomicznymi. Wielkie zwycięstwo Polski i Litwy pod Grunwaldem w 1410 roku zapoczątkowało stopniowe zmniejszanie się siły Zakonu. Wojna trzynastoletnia (1453 – 1466) doprowadziła Zakon do niemal całkowitej klęski. Część państwa zakonnego będąca pod rządami biskupimi zwana Warmią, od plemienia pruskiego Warmów, oraz Pomorze znalazły się w granicach Polski. Państwo zakonne upadło ostatecznie w 1525 roku. Ostatni Wlk. Mistrz Zakonu złożył w Krakowie hołd królowi polskiemu i przyjął wyznanie protestanckie. Za przykładem księcia poszli jego poddani. Ziemie Prus na długie lata stały się terenem zależnym od Polski, aż do czasu gdy po śmierci syna księcia Albrechta , za zgoda Rzeczypospolitej, księstwo przeszło w ręce Hohenzollernów brandenburskich. W 1701 roku powstało Królestwo Pruskie. Warmia znalazła się w Królestwie Pruskim w 1772 roku w rezultacie I rozbioru Polski.

W latach 1806 – 1807 przetoczyła się przez Prusy kampania napoleońska. Pod Iławą Pruska i Frydlądem  toczyły się wielkie bitwy.

Czasy po 1870 roku są okresem intensywnego rozwoju i modernizacji Prus. Powstała wówczas gęsta siec dróg i linii kolejowych. Dzięki temu ożywił się handel, rozwinęły miasta. Zaczęła się też turystyka.

Koniec wieku XIX to czas wzrostu świadomości narodowej Warmiaków i Mazurów. Terminem Mazur określano mieszkańców południowej części Prus posługujących się językiem polskim, będących wyznania ewangelickiego. Wzrost świadomości zaowocował powstaniem polskich organizacji i polskiej prasy.

Zasadnicza cezurą w dziejach tych ziem jest rok 1945. Południowa cześć Prus Wschodnich, zwana Warmia i Mazurami przyłączona została do Polski. Zaszły zasadnicze zmiany ludnościowe. Niemcy, w rezultacie przegranej wojny, zostali zmuszeni do opuszczenia ziem , na które przybyli głównie mieszkańcy wschodniej części Rzeczypospolitej włączonej do ZSRR. W dużej części byli to mieszkańcy Wilna i okolic oraz przesiedlona w ramach akcji „Wisła”  ludność pochodzenia ukraińsko – łemkowskiego.

 

Współczesne województwo warmińsko-mazurskie powstało w rezultacie zmian administracyjnych w 1998 roku i jest spadkobierca tradycji województwa olsztyńskiego istniejącego od czasów powojennych oraz wschodniej części województwa elbląskiego i mazurskiej części województwa suwalskiego istniejących w latach 1975 - 1998.

Główne obszary leśne w województwie:
 Puszcza Borecka
 Puszcza Napiwodzko-Ramucka
 Puszcza Piska
 Lasy Iławskie
 Puszcza Romincka

Parki krajobrazowe

Brodnicki Park Krajobrazowy                                                  13 674 ha
Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy              27 764 ha
Mazurski Park Krajobrazowy                                                   53 655 ha
Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego                    25 045 ha
Park Krajobrazowy Puszczy Rominckiej                         14 620 ha
Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich                         7 151 ha
Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej                 13 460 ha
Welski Park Krajobrazowy                                                         24 237 ha

bottom of page